Større kommunar – mindre demokrati
Partileiarane i Høgre, FrP, KrF og Venstre einige om ein omfattande kommunereform i Noreg. Mest sannsynleg vil det bli om lag 100 kommunar i landet. Det vil kunne bety om lag 10 kommunar i Hordaland. Dei viktigaste argumenta som blir brukt for tvangssamanslåing av kommunar er betre velferdstenester og betre kommunalt sjølvstyre.
Denne argumentasjonen held ikkje mål. Det ikkje nokon automatikk i at store kommunar gir betre velferdstenester. I følgje undersøkingar er innbyggjarane godt fornøgd med velferdstenestetilbodet i småkommunane. Det er heller ikkje slik at store kommunar automatisk er «robuste», slik ein ofte høyrer blir sagt. I Hordaland er til dømes Bergen kommune på hælane i innføringa av samhandlingsreforma, medan mange av småkommunane i Hordaland er beundringsverdig langt framme. Og korleis kan det ha seg at skulebygningane i den «store, robuste kommunen» Bergen har blitt så til dei grader forsømt?
Det er heller ikkje slik at tvungen kommunesamanslåing til nye storkommunar vil styrkje lokaldemokratiet. I Hordaland har vi i dag 849 kommunepolitikarar. Blir det 10 kommunar i fylket, vil talet på folkevalde garantert bli halvert. I tillegg skal fylkeskommunen og fylkespolitikarane fjernast. Mange ombodsfolk frå sin region og si bygd vert fjerna.
Klassekampen kunne 24/8 fortelje om eit nytt norsk forskingsprosjekt som har sett på erfaringane frå kommunesamanslåingar i Danmark, Nederland, Sveits og Noreg. Konklusjonen i prosjektet er klar: lokaldemokratiet minkar i takt med at kommunane har vorte større. Større kommunar betyr mindre lokaldemokrati og større avstand mellom folket og makta. Faktorar som er vurdert i forskingsprosjektet har inkludert valdeltaking, politisk interesse og politisk kunnskap. Det siste er særleg viktig dersom innbyggarane skal ha moglegheit til å følgje med og kontrollere dei politiske prosessane.
Kanskje vi skal sjå oss litt tilbake. I 1972 vart omegnskommunar innlemma i Bergen storkommune - med tvang. Deriblant Åsane. Mangt kan seiast om det. Men ingen kan vel hevde at denne kommunesamanslåinga har styrkja lokaldemokratiet i Åsane! Sjølv bydelsutval utan budsjettansvar vart lagt ned av Høgrebyrådet no sist. Lokaldemokrati har heller aldri vore desse partia sin styrke.
Kjersti Toppe
Stortingsrepresentant Senterpartiet